FİNANSAL GELİŞMİŞLİK İLE İNSANİ GELİŞMİŞLİK ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ (Causality and Cointegration Relationships Between Financial and Human Development)

Turkish Abstract: Literatürde, insani gelişmişliğin sadece ekonomik boyutunu ifade eden ekonomik büyüme ile finansal gelişme arasındaki ilişkileri konu alan çalışmalar oldukça fazladır. Bununla birlikte, ülkelerin finansal gelişmişlik düzeyi ile insani gelişim seviyeleri arasındaki ilişkilerin pek fazla yer almadığı görülmektedir. Bu çalışmada ülkelerin gelir, eğitim ve sağlık göstergelerini içeren ve bu bağlamda birleşik bir endeks olan Birleşmiş Milletler' in İnsani Gelişme Endeksi ile finansal gelişme ilişkisi üzerinde durulmuştur. Çalışma Türkiye özelinde ampirik kanıtlar sunmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla finansal gelişmenin ölçüsü olarak dört farklı finansal gelişmişlik göstergesi kullanılarak oluşturulmuş finansal gelişmişlik endeksi kullanılmış olup bu endeksin Birleşmiş Milletler'in İnsani Gelişme Endeksi ile ilişkisi incelenmiştir. Veriler 1990-2015 dönemini kapsamaktadır. Çalışmada analiz yöntemleri olarak temel bileşenler analizi, ARDL sınır testi eşbütünleşme analizi ve Toda-Yamamoto yaklaşımlı Granger nedensellik analizi kullanılmıştır. ARDL analizi sonucunda kısa ve uzun vadeli ilişkiler tespit edilemezken Toda-Yamamoto analizi sonucunda literatürdeki çalışmaların bulguları ile uyumlu olarak finansal gelişmeden insani gelişmeye doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir