Türkiye’de Kamu Borç Stokunun Yapısı: Orijinal Günah Göstergeleri ve Risk-Dahil Kamu Borç Yükü

Türkiye’de, borç stokunun yapısı incelendiğinde, vadesinin kısa; değişken faizli, döviz cinsi/ dövize-endeksli senetlerin stok içerisindeki payının ise yüksek olduğu görülmektedir. Bu yapı, faiz oranı ve döviz kuru oynaklıklarına karşı borç servisi/ borç stokunu riskli hale getirmektedir. Bu nedenle, bu tür bir yapıdaki borç stokunun riskleri içerecek şekilde hesaplanması anlamlı olmakta ve kamunun üstlendiği olası riskin izlenmesine imkan tanımaktadır. Bu çalışmada, faiz oranı ve döviz kurundaki oynaklığın borç stokunun gelişimine dahil edilmesi suretiyle, ülke riskliliğinin değerlendirilmesinde kullanılabilecek yeni bir gösterge oluşturulması amaçlanmıştır. Bu çerçevede, risk unsurlarını içeren bir gösterge hesaplamak için VaR (Value-at-Risk) metodolojisinden faydalanılmış, tarihsel simulasyon yöntemi kullanılarak borç yükünün (Borç Stoku /GSYİH) yüzde 95 güven aralığında alabileceği maksimum değer hesaplanmıştır. Söz konusu maksimum değer, risk-dahil borç yükü olarak tanımlanmıştır. Farklı tarihsel zaman kesitleri baz alınarak oluşturulan risk-dahil borç yükü göstergelerinin zaman içindeki gelişimi, borç stokunun yapısındaki değişim ve seçilen zaman kesitinde, faiz oranı ve döviz kurunun oynaklığının gelişimini yansıtmaktadır. Zaman kesitinin uzunluğundan bağımsız olarak, 2002 yılından itibaren farklı dönemlerde, risk-dahil borç yükü azalma eğilimine girmekle birlikte, 2005 yılı birinci çeyreği itibarıyla 2001 krizi öncesine göre yüksek seviyede bulunmaktadır. Risk-dahil borç stokunun kriz öncesi seviyesine dönememesi, 2001 krizi sonrasında yaşanan seviye artışı ve yapısal değişimi yansıtmaktadır.